Ο θυμός και η απογοήτευση είναι συναισθήματα που δεν αφορούν μόνο τους ενήλικες. Τα παιδιά τα βιώνουν εξίσου έντονα, συχνά μάλιστα χωρίς να έχουν τα εργαλεία να τα εκφράσουν με λόγια.
Στην προσχολική ηλικία είναι συνηθισμένο να βλέπουμε ξεσπάσματα: το παιδί μπορεί να πετάξει το κουτάλι στο πάτωμα επειδή δεν θέλει να φάει άλλο, ή να αρπάξει με δύναμη το παιχνίδι του φίλου του επειδή “του ανήκει”.
Για έναν γονιό αυτά τα επεισόδια είναι κουραστικά και πολλές φορές αμήχανα, στην πραγματικότητα όμως αποτελούν μια φυσιολογική φάση της ανάπτυξης.
Αυτές οι εκρήξεις είναι ένα μήνυμα: «Δεν ξέρω πώς να σου πω αυτό που νιώθω».Και είναι ακριβώς εκείνη η στιγμή που οι γονείς μπορούν να δείξουν στο παιδί πώς να εκφράζει τα συναισθήματά του με πιο υγιείς τρόπους.
Γιατί είναι σημαντικό να μιλήσουμε για τον θυμό από νωρίς
Οι ειδικοί τονίζουν ότι η προσχολική ηλικία είναι καθοριστική για τη συναισθηματική ανάπτυξη. Όταν το παιδί μαθαίνει πώς να ηρεμεί, πώς να βάζει σε λέξεις τα συναισθήματά του και πώς να κατανοεί τις συνέπειες της συμπεριφοράς του, αποκτά εφόδια που θα το ακολουθούν σε όλη του τη ζωή.
Αντίθετα, όταν τέτοιες συμπεριφορές μένουν χωρίς καθοδήγηση, το παιδί μπορεί να δυσκολευτεί περισσότερο στο σχολείο, στις φιλίες του ή αργότερα στην εργασία του.
Πώς μπορούν οι γονείς να βοηθήσουν
Διδάξτε το παιδί πως μπορεί να ηρεμεί
Τα παιδιά συχνά ξεσπούν γιατί θέλουν κάτι αλλά δεν ξέρουν πώς να το ζητήσουν. Εκεί, ο γονιός μπορεί να γίνει “καθρέφτης” και οδηγός.
• Δοκιμάστε να πάρετε το παιδί από τα χέρια και να κάνετε μαζί βαθιές αναπνοές.
• Πείτε του: «Βλέπω ότι είσαι θυμωμένος τώρα. Πάμε να πάρουμε μαζί μερικές ανάσες για να ηρεμήσουμε και μετά θα το συζητήσουμε».
• Δημιουργήστε οικεία βοηθήματα, όπως ένα “θερμόμετρο συναισθημάτων” όπου το παιδί μαθαίνει ότι ο θυμός μπορεί να πάει από το κόκκινο στο μπλε, από την ένταση στην ηρεμία.
• Μπορείτε να φτιάξετε μαζί του ένα “τετράδιο ηρεμίας” με ζωγραφιές από μέρη που του φέρνουν χαρά και ασφάλεια.
Δώστε λέξεις στα συναισθήματα
Η γλώσσα είναι δύναμη. Όταν το παιδί μαθαίνει λέξεις όπως «ήρεμος», «υπομονετικός», «στεναχωρημένος», «θυμωμένος», αποκτά έναν κώδικα επικοινωνίας. Έτσι μειώνονται οι πιθανότητες να αντιδράσει με φωνές ή επιθετικότητα.
Οι γονείς μπορούν να συνδέσουν τη λέξη με το βίωμα: «Νιώθεις το στομάχι σου σφιγμένο; Αυτό είναι ο θυμός».
Και βέβαια, είναι εξίσου σημαντικό να αναγνωρίζουμε και τα θετικά: «Μπράβο, βλέπω ότι περιμένεις με υπομονή. Αυτό είναι δύσκολο και τα κατάφερες».
Θέστε συνέπειες με συνέπεια
Οι συνέπειες είναι αναγκαίες, όχι ως τιμωρία αλλά ως μάθημα. Αν το παιδί πετάξει ένα παιχνίδι, μπορείτε να του το στερήσετε για λίγο ή να του αφαιρέσετε κάποιο χρόνο παρακολούθησης τηλεόρασης.
Το σημαντικό είναι να εξηγήσετε: «Σου πήρα το παιχνίδι γιατί το πέταξες με δύναμη και μπορεί να χτυπήσεις κάποιον».
Η σταθερότητα είναι το κλειδί· αν άλλοτε υπάρχει συνέπεια κι άλλοτε όχι, το παιδί μπερδεύεται. Από την άλλη, οι υπερβολικές τιμωρίες δεν έχουν αποτέλεσμα και μπορεί να κάνουν κακό στη σχέση σας μαζί του.
Αποφύγετε τα συχνά λάθη
• Μην ξεσπάτε εσείς πρώτοι – τα παιδιά μαθαίνουν από το παράδειγμά σας.
• Μην δίνετε τιμωρίες που ξέρετε ότι δεν θα τηρήσετε.
• Μην αγνοείτε συστηματικά τις καλές συμπεριφορές· η ενίσχυση του θετικού είναι εξίσου σημαντική με τον περιορισμό του αρνητικού.
Πότε να ζητήσετε βοήθεια
Είναι φυσιολογικό να υπάρχουν κατά καιρούς ξεσπάσματα. Αν όμως η επιθετικότητα είναι συνεχής, επηρεάζει πολλές πλευρές της ζωής του παιδιού και διαρκεί εβδομάδες, ίσως είναι ώρα να συμβουλευτείτε έναν ειδικό ψυχικής υγείας.
Μέσα από κατάλληλα προγράμματα εκπαίδευσης γονέων, όπως αυτά που εφαρμόζονται διεθνώς αλλά και στην Ελλάδα, ή με τη βοήθεια κάποιου ψυχοθεραπευτή γνώστη του αντικειμένου, οι γονείς μπορούν να αποκτήσουν πρακτικά εργαλεία, να βελτιώσουν την επικοινωνία με το παιδί και να το βοηθήσουν να αναπτύξει υγιείς δεξιότητες διαχείρισης συναισθημάτων.
Ένα τελευταίο μήνυμα
Ο θυμός ενός παιδιού δεν είναι απειλή· είναι ένα κάλεσμα για κατανόηση.Κάθε έκρηξη κρύβει μια ευκαιρία: να μάθουμε στο παιδί μας ότι δεν χρειάζεται να φοβάται τα συναισθήματά του, αλλά να τα αναγνωρίζει και να τα εκφράζει με λόγια.
Με υπομονή, σταθερότητα και αγάπη, οι γονείς μπορούν να γίνουν ο ασφαλής οδηγός σε αυτό το ταξίδι.Έτσι το παιδί θα μεγαλώσει πιο ήρεμο, πιο σίγουρο για τον εαυτό του και πιο έτοιμο να χτίσει υγιείς σχέσεις στη ζωή του.
